Không ai thích nghĩ rằng họ phải tuân theo các nguyên tắc, nhưng các nguyên tắc vẫn có chỗ đứng trong hầu hết các tổ chức. Các wiki cũng không ngoại lệ. Các wiki thường có những quy định thảo luận về những loại trang nào bạn có thể sửa đổi hoặc bạn nên cư xử như thế nào khi tham gia tán gẫu và giao tiếp với mọi người xung quanh hay việc làm thế nào và tại sao các bảo quản viên lại có thể cấm bạn. Nhìn chung, những quy định là những chiếc chìa khóa đơn giản đảm bảo wiki hoạt động và vận hành ổn định nhất có thể. Những quy định nên như thế nào, nghĩ thử xem?
Quy định được tạo ra khi cần thiết phải có quy định. Chúng hình thành nên cẩm nang sử dụng cho các người dùng biết tham gia như thế nào. Những quy định đảm bảo những việc phá hoại, thư rác và quấy rối đều không được chấp nhận. Chúng cũng đảm bảo rằng mọi người tham gia đều phải giữ lịch sự và tôn trọng người khác trong tán gẫu và giao tiếp. Tất cả mọi loại quy định đều có thể được tạo ra nhưng có một vài thứ bạn cần nhớ trước khi tạo ra chúng.
Quy định nên bao gồm những điều quan trọng và cần thiết
Các quy định cần được hoạch định rõ ràng và súc tích, hướng dẫn cho việc biên tập và các tương tác giao lưu của cộng đồng. Để làm điều đó một cách hiệu quả, quy đình cần phải có những giải pháp thiết thực cho các vấn đề thực tế. Đó là điều mà các wiki thường mắc sai lầm khi quên. Trong những năm đầu mới thành lập, một wiki chưa được biết đến rộng rãi sẽ thường tạo ra những quy định đối với những vấn đề không quan trọng; ví dụ bạn không thể có nhiều hơn 20 hộp thành viên trên trang người dùng của bạn, bạn không thể có nhiều hơn một đoạn phim trên trang người dùng của bạn, bạn phải gắn thể loại vào bài viết của bạn hoặc không thì toàn bộ bài viết sẽ bị xóa.
Bạn có thấy những điều liệt kê ở trên thực sự có là vấn đề quan trọng hay không, những giải pháp đó có thực sự cần thiết cho wiki hay không? Không hề. Tất cả những quy định trên chỉ tạo ra dựa trên sở thích của các bảo quản viên chứ không phải nhu cầu giải quyết những vấn đề quan trọng thực sự. Điều đó đưa chúng ta đến một điểm rất quan trọng sau đây.
Đơn giản hóa, đừng phức tạp
"Đơn giản hóa, đừng phức tạp" là phương pháp giúp bạn thành công trong việc đảm bảo những nguyên tắc và những điều mà bạn muốn chỉ bảo cho mọi người thực sự đơn giản và dễ hiểu nhất có thể mà không làm mất đi giá trị và ý nghĩa của chúng. Đây là một khái niệm quan trọng cho việc tạo lập và quản lý quy định.
Trong trường hợp những quy định không cần thiết như đã nói ở trên, có một thứ mà bạn muốn tránh đó là "xây dựng lan man". Ý tưởng của sự xây dựng lan man đã tồn tại một thời gian, thường thấy trong các quy định đoàn thể, các nguyên tắc và quy định được xây dựng rất quy mô và chất lượng nhưng lại không hề có tính khả quan trong việc dễ hiểu và hiệu quả để thực thi. Điều này có thể cản trở sự thành công của wiki bởi nó mâu thuẫn trực tiếp với phương pháp "Đơn giản hóa, đừng phức tạp". Thậm chí nhiều người dùng cũng không thể lĩnh hội được hết nhiều quy định hoặc đơn giản là họ chọn cách phớt lờ chúng khi họ thấy có quá nhiều quy định. Ai muốn đọc cả chục quy định nào? - không phải là cả chục nguyên tắc mà là cả chục bộ các nguyên tắc.
Hãy cùng nghĩ thử xem kịch bản mà có lẽ đôi khi sẽ thành thực tiễn, rằng bạn có rất nhiều quy định. Chuyện gì sẽ xảy ra? Thông thường, mọi người sẽ không đọc chúng. Điều đó cũng có nghĩa rằng họ đã bỏ qua một vài quy định quan trọng nằm trong rất nhiều quy định đó, ví dụ như cẩm nang về văn phong hướng dẫn họ tạo bài viết và định đạng trang. Sau đó bạn sẽ rơi vào tình huống nhiều người tạo ra rất nhiều trang và nhiều sửa đổi không theo hướng dẫn của bạn. Phản ứng thường gặp của các bảo quản viên là gì? Thật không may khi nếu họ không nhận ra rằng họ đã có quá nhiều quy định, có vẻ như họ sẽ viết thêm nhiều quy định hơn nữa và bắt đầu thiết lập cấm nhiều người - cả hai điều này chống lại giá trị thành công mà wiki cần phải có.
Nếu bạn cần đưa ra những quy định, hãy xem xét quy định nào là cần thiết. Theo dõi hoạt động biên tập wiki hoặc khu vực tương tác cộng đồng nơi mà các quy định là cần thiết để lập nên. Nơi đó có thực sự là vấn đề? Nếu không phải, thì đừng nên cố sửa những gì chưa hỏng. Nếu nó là vấn đề, hãy xem xét quy định bạn đưa có có phải là một giải pháp thực tiễn để giải quyết vấn đề đó không? Nếu không, xin hãy bớt nó lại. Điều này đưa chúng ta đến một điểm quan trọng nữa sau đây.
Đặt sự tương thích thực tế đối với wiki của bạn
Nếu bạn mong đợi mọi người nhanh chóng tìm hiểu các quy định của bạn, đừng phang ngay vào họ cả chục quy định và bắt họ đọc liền ngay lập tức. Điều đó không nên trở thành sự mong đợi thực tế của bất cứ ai. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các wiki mới. Nếu bạn vừa mới sáng lập một wiki, thì bạn không cần thiết phải có nhiều quy định làm gì. Điều đó có thể gây hại đến tương lai wiki của bạn nếu bạn cố tỏ ra kiểm soát mọi thứ cùng một lúc, đặc biệt khi chưa có gì để cho bạn kiểm soát cả. Hãy để cho wiki của bạn mở và phát triển tự nhiên nhất và điền các quy định khi chúng thực sự cần thiết.
Bạn cũng cần nhớ bản chất của các wiki, chúng không giống như những trang web khác. Một wiki không phải là trang blog hay mạng xã hội cũng chẳng phải là diễn đàn thông tin, mà nó là từng chút một của những thứ trên và gộp lại thành một, cho nên nó có một định dạng rất độc đáo. Bởi vì thế, nó vốn đã thừa hưởng sự đa dạng trong việc học hỏi. Không phải ai cũng học hỏi trong cùng một điều kiện giống nhau, và điều kiện đó có thể chịu ảnh hưởng rất lớn từ việc có bao nhiêu quy định mà một wiki sở hữu hoặc những quy định đó là đơn giản hay phức tạp. Một vài bảo quản viên đơn giản nghĩ rằng "Tôi học hỏi rất nhanh, cho nên bạn cũng hãy như vậy!". Thực tế mà nói, đó là một ý nghĩ vô bổ. Không phải ai cũng học hỏi và tìm hiểu với điều kiện như bạn, cho nên đừng bắt mọi người phải như bạn. Mọi người đều có điểm khác biệt và mọi người đều xứng đáng được trao cơ hội để học hỏi tìm hiểu trong điều kiện của chính họ miễn là họ không làm gián đoạn hoạt động của wiki. Đó là cách mà những người dùng mới, thành viên thiếu kinh nghiệm trở thành những biên tập viên tuyệt vời sau này.
Tư tưởng đút kết
Tóm lại, hãy để mọi thứ đơn giản. Đừng cố giải quyết những vấn đề không tồn tại. Tránh xây dựng lan man. Mọi người học hỏi và tìm hiểu theo khả năng của họ, vì thế hãy đảm bảo rằng bạn làm mọi thứ đơn giản có thể đối với mọi người miễn là nó không gây tổn hại đến sự hoạt động wiki của bạn.
Xem thêm
- Trợ giúp:Làm nên một cộng đồng thành công
- Trợ giúp:Xây dựng cộng đồng
- Trợ giúp:Sai lầm thường gặp
Trợ giúp và phản hồi
- Tìm đọc thêm các trang trợ giúp khác tại Trợ giúp:Mục lục.
- Truy cập Trợ giúp:Trung tâm Cộng đồng Fandom để xem giới thiệu chung về cộng đồng và được hỗ trợ thêm.
- Truy cập Trợ giúp:Liên hệ Fandom để được hỗ trợ, tư vấn, báo cáo lỗi hoặc quét dọn cộng đồng của bạn.
- Tìm hiểu thêm về cách sử dụng FANDOM trên Đại học FANDOM, bao gồm các video ngắn cho tất cả các bậc kinh nghiệm.